Jezioro Śniardwy jest największym śródlądowym zbiornikiem w Polsce. Leży w dorzeczu Pisy w środkowej części Pojezierza Mazurskiego. Chociaż w wielu miejscach brzegi tego „śródlądowego morza” są niedostępne, rejon ten cieszy się ogromną popularnością wśród żeglarzy, wędkarzy, kajakarzy, rowerzystów oraz miłośników przyrody i regionalnej kultury.
Jezioro Śniardwy z bliska
Zbiornik położony jest na wysokości 117 m n.p.m. (lustro wody), w odległości 9 km od Pisza i około 5 km na wschód od Mikołajek. Z pominięciem jezior zatokowych: Seksty, Kaczerajno, Warnołty, zajmuje powierzchnię 10970 ha. Wśród miejscowości znajdujących się w pobliżu jeziora można wymienić: Mikołajki (od strony północno-zachodniej), Łuknajno, Suchy Róg, Tuchlin, Zdęgówka, Dziubiele i Okartowo (od północy), Nowe Guty, Lisie Jamy, Kwik, Zdory oraz Szczechy Wielkie (od wschodu). Kształt jeziora zbliżony jest do trójkąta. Linia brzegowa zbiornika jest mocno rozwinięta, z charakterystycznymi zatokami i półwyspami. Długość akwenu wynosi 17000 m, natomiast szerokość 13375 m. Na jeziorze występują liczne płycizny, przeważająca część zbiornika ma głębokość do 5 m, a pozostała do 10 m. Najgłębsze miejsce sięga 23,4 m i znajduje się około 4 km na wschód od połączenia z jeziorem Mikołajskim.
Śniardwy jest morenowym, wytopiskowym jeziorem typu polodowcowego. Południowo – zachodnie brzegi porastają lasy Puszczy Piskiej. Pozostałe brzegi otaczają przede wszystkim pastwiska i łąki. Przybrzeżne tereny porastają szerokie połacie sitowia i tataraku. Na brzegu, zwłaszcza w części południowo wschodniej, można odnaleźć liczne głazy narzutowe oraz duże kamienie. Dno akwenu jest kamienisto-piaszczyste, miejscami muliste. Śniardwy posiadają różnorodną roślinność zanurzoną, przede wszystkim: oczerety, trzcinę, sitowie i pałkę wąskolistną. Wśród roślinności dennej odnajdziemy głównie ramienice oraz rzadziej występujące: rogatka, rdestnicę i moczarka. Roślinność skupia się zazwyczaj na podwodnych górkach oraz w obszarze przybrzeżnym.
Żeglowanie i wędkowanie
Malownicze zakątki, urocze zatoczki, przepiękne widoki Śniardw, jak magnez przyciągają spragnionych rekreacji turystów. Szlak żeglugowy ciągnie się wzdłuż południowo – zachodnich brzegów jeziora. Na powierzchni zbiornika często zdarzają się silne wiatry, co stanowi wyzwanie dla mniej wprawnych żeglarzy. Ze względów bezpieczeństwa zakazano żeglowania przy wietrze silniejszym niż 6 stopni w skali Beauforta. Szkwał może pojawić się tu niespodziewanie, nawet podczas spokojnego, słonecznego dnia. Poza tym amatorzy wędkowania i żeglowania muszą uważać na liczne płycizny, zatopione głazy narzutowe, podwodne pagórki, znajdujące się niekiedy zaledwie 20 cm pod powierzchnią wody.
Rybostan jeziora jest niezwykle bogaty i ściąga na wody jeziora Śniardwy wędkarzy z całej Polski, a także z odległych zakątków Europy. Najliczniej reprezentowane są: węgorze, liny, płocie, leszcze, szczupaki, sandacze, okonie, wzdręgi, karasie. Ulubionymi żerowiskami szczupaków i innych drapieżników są zbocza kamienistych, podwodnych pagórków oraz podwodne łąki. Ponieważ jezioro jest bardzo duże, podczas łowienia przydatna jest doskonała znajomość ich żerowisk.
Na szlaku żeglugi mazurskiej
Jezioro Śniardwy jest połączone systemem kanałów mazurskich z jeziorami: Tuchlin, Łuknajno, Mikołajskim, Roś, Białoławki i Tyrkło. W jego okolicy znajdują się liczne jeziora, zwane satelickimi. Z jeziorem Seksty (południowy wschód) oraz jeziorem Warnołty (południowy zachód) Śniardwy łączy szeroki wlew. Pozostałe zbiorniki połączone są poprzez kanały i rzeczki. Od strony północno – zachodniej akwen łączy się z jeziorem Mikołajskim, natomiast od północnej z jeziorem Łuknajno oraz z jeziorem Tuchlin. Od strony północno- wschodniej Śniardwy sąsiaduje z jeziorem Tyrkło a od wschodniej z Białoławki. Za pośrednictwem rzeki Białawki łączy się z jeziorem Kocioł, a poprzez rzekę Wilkus z jeziorem Roś. Śniardwy jest jednym z nielicznych zbiorników, który posiada dwa, regulowane śluzą i jazem, odpływy powierzchniowe: kanał Jegliński, prowadzący do jeziora Roś oraz rzekę Wyszkę, wpływającą do jeziora Białoławki.
Jezioro Śniardwy i jego wyspy
Na jeziorze znajduje się osiem wysp, których łączna powierzchnia wynosi. 42,9 ha. Wśród największych znajdują się wyspy: Szeroki Ostrów, Czarci Ostrów, Kaczor oraz Pajęcza. Wyspa Pajęcza leży po zachodniej stronie jeziora Śniardwy, około 5 km od wejścia do Kanału Jeglińskiego. Znajduje się na niej mała polanka i ustronna piaszczysta plaża. Wysepka zapewnia doskonałe schronienie w czasie niekorzystnych warunków pogodowych. Może też stanowić świetne miejsce na biwak. Wraz z sąsiadującą wyspą Czarci Ostrów służy jako punkt orientacyjny, wykorzystywany przez żeglarzy do nawigacji po jeziorze.
Czarci Ostrów znajduje się w odległości 1,5 km od zachodniego brzegu jeziora. Ma długość 350 m, a szerokość 200 m. Ongiś teren ten stanowił miejsce kultu pruskiego plemienia Galindów. Odnaleziono tu ślady usypanych kurhanów (miejsca pochówku zmarłych) tego plemienia, a także miejsce pogańskiego kultu czczenia bóstw. Na wyspie znaleziono ślady po dawnej twierdzy zbudowanej z nakazu króla pruskiego Fryderyka Wielkiego. Otoczone wałem fortyfikacje przeznaczone były do odpierania sił wroga. Nie przetrwały jednak nawałnicy w 1787 roku. Doszczętnego zniszczenia dokonał huragan w 1792 r. Twierdzę rozebrano kilka lat później, pozostawiając jedynie resztki fundamentów i wały obronne (wpisane do rejestru zabytków).
Ciekawostki
- Zbigniew Nienacki opisał Czarci Ostrów w dwóch swoich powieściach przygodowych: Pan Samochodzik i Winnetou, a także Pan Samochodzik i Niewidzialni.
- Według starej mazurskiej legendy wyspę Czarci Ostrów zamieszkują złe moce. Głęboko w ziemi zakopano olbrzymi skarb, który należy do diabła. Czasami słychać jego zatrważający śmiech, przyciągający z całej okolicy wiedźmy oraz strzygi.
Zobacz również
- Ile jezior jest na mazurach?
- Jezioro Mamry – Polskie jezioro numer dwa!
- Jezioro Niegocin – jedno z największych jezior w Polsce!
- Jezioro Kisajno – zbiornik wśród sosnowych lasów
- Jezioro Rydzówka – jedno z mniejszych jezior na Pojezierzu Mazurskim
Zdjęcie pochodzi z Wikimedia Commons na licencji Creative Commons Attribution-Share Alike 4.0 International. Autor zdjęcia: Lesnydzban.
