Wilczy Szaniec, Gierłoż, Mamerki

Kwatera Hitlera – Wilczy Szaniec jest niezwykłym zabytkiem militarnym z czasów II wojny światowej. W latach 1941-1944 mieściła się tu kwatera główna Adolfa Hitlera oraz Naczelnego Dowództwa Niemieckich SZ. Wilczy Szaniec stanowi obowiązkowy punkt dla turystów wypoczywających na Mazurach oraz niezłą gratkę dla amatorów historii II wojny  światowej i obiektów militarnych.


Strategiczne położenie

Wilczy Szaniec, Gierłoż, Mamerki

Wilczy Szaniec usytuowany jest, jak większość kwater wojennych w osłonie dużego kompleksu leśnego, w otoczeniu jezior, z dala od głównych dróg, ale z przebiegającą przez środek kwatery linią kolejową. Obiekt zlokalizowany jest na wschód od wsi Gierłoż oraz w odległości 8 km od Kętrzyna. 

Wilczy Szaniec – wojenny kamuflaż

Kwaterę w Wilczym Szańcu (niem. Wolfschanze) budowano w latach 1940-1944, która pełniła funkcję kwatery głównej wodza III Rzeszy – Adolfa Hitlera (niem. Führerhauptquartier, FHQ). Wybór miejsca kwatery miał na celu przybliżenie Hitlera do frontu wschodniego i szybkiego podbicie ziem sowieckich. W Gierłowskim lesie, na powierzchni ok. 250 ha wybudowano w sumie 200 różnych budowli, w tym 50 bunkrów. Na początku, licząc na szybkie zwycięstwo, wznoszono tylko murowane i drewniane baraki, później gdy front się załamał, kwaterę zaczęto wzmacniać. Otoczono ją zasiekami, później zaminowano 200-metrowym pasem okalającym kwaterę oraz budowano duże żelbetonowe bunkry. 

W bunkrze osobistym Adolfa Hitlera żelbetonowy strop miał grubość 8 metrów, Chroniony przez straż bunkier otoczony był grubym, betonowym murem bezpieczeństwa. Przykryto go również siatką maskującą. Dookoła fortyfikacji ustawiono drewniane wieże obserwacyjne oraz betonowe stanowiska ckm. W skład kompleksu Kwatery Hitlera w Wilczym Szańcu wchodziła jeszcze elektrownia, ciepłownia i wodociągi. Były tam również dwa lotniska dla samolotów: główne i zapasowe. Do Wilczego Szańca prowadziły 3 wjazdy, a dostępu strzegli żołnierze pełniący służbę w wartowniach. Szczególnej ochronie podlegały tajne strefy I i II kwatery. Wartownia oficerska zlokalizowana w centrum Wilczego Szańca kontrolowała wjazd na teren pierwszej strefy. Ponadto, wartownia kolejowa ochraniała wjazd z drogi na stację kolejową. Ruch pieszy pomiędzy strefami I i II był także kontrolowany. Były one wygrodzone wysoką siatką zakończoną na wysokości 2 m drutem kolczastym.

Konspiracja

Zgodnie z doktryną wojenną wojsk niemieckich, utrzymywano kilka stanowisk dowodzenia, które ze względów operacyjnych, czy też bezpieczeństwa były zmieniane przez dowodzących. Podobnie miało to miejsce w przypadku kwater Hitlera. W kwaterze głównej w Gierłozy Hitler przebywał z krótkim przerwami jednak najdłużej, bo od czerwca 1941 do  listopada 1944 roku. Nazwa kwatery fuhrera – Wilczy Szaniec wywodzi się z czasów jego monachijskiej konspiracji w czasie I wojny światowej. Tame Adolf Hitler posługiwał się pseudonimem „Woolf”.  Wraz z Hitlerem, w kwaterze głównej przebywali jego najważniejsi współpracownicy – aparatu politycznego oraz wojskowi: Martin Bormann, Wilhelm Keitel i Alfred Jodl, a także lekarze, fryzjerzy, kucharze, stenografowie, sekretarki – razem ponad 2000 osób. Przez Wilczy Szaniec, w ciągu 5 lat przewinęło się ok. 20 tyś. cudzoziemców, rozbudowujących i obsługujących kwaterę, których później wysyłano do obozów koncentracyjnych. 

W kwaterze toczyło się normalne życie, takie na ile pozwala trwająca wojna. Generał Jodl zwykł nazywać życie w Wilczym Szańcu wypadkową pomiędzy życiem w obozie koncentracyjnym i klasztorze. Z uwagi na fakt, że Wilczy Szaniec był kwaterą główną naczelnego wodza II Rzeszy, toczące się niej życie zdominowane było częstymi naradami i odprawami sztabu Adolfa Hitlera. Fuhrer przyjmował tu swoich sojuszników i prowadził z nimi tajne rokowania. To z Wilczego Szańca wyszły rozkazy o zbombardowaniu Warszawy i eksterminacji mieszkańców stolicy w czasie Powstania Warszawskiego, to tu właśnie w 1942 roku Adolf Hitler powiedział: „Pochłoniemy albo usuniemy śmieszne 100 milionów Słowian”.

Zamach na Adolfa Hitlera

U schyłku II wojny światowej w 1944 roku, kiedy front wschodni został załamany, część oficerów zaczęła spiskować przeciwko Adolfowi Hitlerowi i planowali pozbawić go życia. Zamierzali jednocześnie zawrzeć sojusz z państwami zachodnimi i razem podbić ZSRR. 20 lipca 1944 dwaj oficerowie: Claus von Stauffenberg i Werner von Haeften dokonali nieudanego zamachu na życie Hitlera. Zamachowca oraz jego kompanów ujęto i stracono w tym samym dniu. Po tym fakcie, nocą z 24 na 25 stycznia 1945 r. Wilczy Szaniec wysadzono. Po wojnie przystąpiono do rozminowywania terenu zburzonej kwatery, które zakończono w 1955 roku. Kwaterę Hitlera – Wilczy Szaniec udostępniono do zwiedzania w 1959 r.

Wilczy Szaniec – zwiedzanie

Kwaterę Adolfa Hitlera w Wilczym Szańcu, stanowiącą obiekt muzealny, można zwiedzać przez cały rok, w godzinach od 8:00 do zmroku. W związku z tym, że zachowała się tylko część budowli, a kompleks obejmuje wiele ruin, poruszać się można po kwaterze tylko po wyznaczonych ścieżkach, gdzie postawiono tablice informacyjne. Zwiedzanie Wilczego Szańca z przewodnikiem będzie niewątpliwie bardziej atrakcyjne, niż indywidualne. Takie zwiedzanie umożliwi posłuchanie fascynujących i szczegółowych opowieści o historii kwatery. 

Na miejscu można skorzystać z restauracji, hotelu, a turyści mogą sobie postrzelać z replik niemieckiej broni zlokalizowanej w bunkrze sztabu generała Jodla. Budynek Gwardii Hitlera służy dzisiaj jako restauracja i hotel, w pobliżu znajduje się także pole namiotowe. Do niewątpliwych atrakcji oferowanych dzieciom zaliczyć należy możliwość odbycia przejażdżki niemieckim pojazdem opancerzonym. 

Trasa zwiedzania rozpoczyna się na parkingu, gdzie znajdują się elementy wodociągów. Następnie oznakowana trasa zwiedzania wiedzie do obiektu nr 1 – dawnej siedziby Gwardii Hitlera. Po drodze mija się kilka zniszczonych schronów, aż dochodzi się do bunkra nr 13 – Adolfa Hitlera. Bunkier wodza III Rzeszy był najwyższą budowlą – prawie 40 metrowej wysokości lecz pozostało po nim niewiele. Bunkier Hitlera urządzony był po spartańsku, bez zbędnych wygód, zapewniając mu odpowiednie warunki do pracy. Oprócz przeznaczenia obronnego, stanowił jednocześnie lokum Fuhrera, z gabinetem, sypialnią, łazienką, pokojami obsługi i ochrony, a także z centralą telefoniczną. 

Zwiedzanie Kwatery Hitlera w Wilczym Szańcu jest płatne, a do większości budowli można wejść. Pobyt w Wilczym Szańcu przekazuje zwiedzającym ciekawostki historii z czasów II wojny światowej. Jednakże obiekt skrywa wciąż wiele tajemnic, których nadal nie odkryto. Prowadzone prace w zasypanych i zalanych pomieszczeniach mogą nam jeszcze sporo powiedzieć.

Zobacz również