Zagroda Żubrów w Wolisku to jedna z najciekawszych atrakcji Puszczy Boreckiej. Z wygodnej platformy widokowej odwiedzający mogą w bezpieczny sposób podziwiać te majestatyczne zwierzęta, także w porze porannego i wieczornego kamienia. To wyjątkowy widok, który przyciąga w ten rejon turystów z najodleglejszych zakątków świata.
Prastare zwierze
Żubr jest największym ssakiem roślinożernym. W odległych czasach występował w puszczach i leśnych ostępach Europy, od jej krańców zachodnich, aż po Kaukaz. Wyróżniano wtedy trzy podgatunki: żubr nizinny, żubr węgierski oraz żubr kaukaski. W Polsce, od XI wieku, żubry nizinne występowały jedynie w większych skupiskach leśnych i miały status zwierzyny królewskiej. Cztery wieku później odnotowano ich występowanie w Puszczy Niepołomickiej, Puszczy Białowieskiej oraz lasach w pobliżu Sandomierza. Wydane w 1532 roku „Statuty Litewskie” były jednym z pierwszych regulacji prawnych obejmujących ochronę zwierząt, m.in. żubrów. Proces ochrony tego gatunku kontynuowano w kolejnych stuleciach.
W połowie XIX wieku zanotowano maksymalny stan liczebny pogłowia żubrów, a Ewidencją objęto 1878 osobników. Kolejne lata przyniosły spadek liczebności i na początku XX wieku rejestr obejmował już tylko 170 przedstawicieli tego gatunku. W latach dwudziestych XX wieku, wskutek intensywnych polowań, na wolności nie pozostał już żaden żubr. Ocalały jedynie osobniki, które przebywały ogrodach zoologicznych oraz zwierzyńcach.
Na ratunek żubrom
Po I wojnie światowej idee ratowania ginącego gatunku odżyły się w wielu krajach. W Polsce działania obejmowały inwentaryzację osobników żyjących w ogrodach zoologicznych i zwierzyńcach oraz planowaną hodowlę, prowadzoną w licznych, rozproszonych punktach hodowlanych. Zinwentaryzowana populacja odnotowana po raz pierwszy w Księdze Rodowodowej Żubrów obejmowała jednie 54 osobniki o ustalonym rodowodzie: 25 samic oraz 29 samców. Populację żubrów w Puszczy Białowieskiej odbudowano dzięki parze żubrów hodowlanych: Borusse’owi i Bercie, dzięki czemu w dzisiejszych czasach możemy uznać proces ratowanie żubra za ewidentny sukces. Populacja żubra nizinnego w Polsce sięga 2312 osobników(dane z 2020 roku). Obecnie, poza Puszczą Białowieską, ogrodami zoologicznymi oraz pokazowymi zagrodami, przedstawicieli tego gatunku można spotkać w Bieszczadach, Puszczy Knyszyńskiej a także w Puszczy Boreckiej.
Zagroda Żubrów w Wolisku
Ośrodek Hodowli i Ochrony Żubrów w Wolisku (Nadleśnictwo Borki) utworzono w 1956 roku. Nadleśnictwo obejmuje swoim zasięgiem obszar, który do VII wieku p.n.e. znajdował się na terenie okazałej Puszczy Galindzkiej. Na cały kompleks leśny składały się obszary Puszczy Boreckiej wraz z lasami Skaliskimi oraz Puszczą Romnicką. Pierwsze osobniki zostały przywiezione z Niepołomic, za sprawą starań naukowców z Polskiej Akademii Nauk. Stado złożone z przedstawicieli żubra nizinnego zostało odbudowano dzięki osobnikom zachowanym w ogrodach oraz zwierzyńcach. Od roku 1969 rozpoczęła się wymiana żubrów na przedstawicieli czystej krwi.
W początkowym okresie żubry żyły tylko w zagrodach, jednak po pewnym czasie zaczęły przedostawać się przez ogrodzenie. Z tego powodu od wielu już lat chodzą swobodnie po puszczy. Obecnie w Puszczy Boreckiej żyje ok. 80 żubrów i tylko ich cześć przebywa na terenie byłego Ośrodka Hodowli Żubrów. Zagroda żubrów w Wolisku, w okresie letnim udostępnia pokazową platformę z pomostem widokowym. Na obszarze 7 h zamkniętych jest kilka sztuk żubrów ( najczęściej 4-5 osobników). W pozostałe miesiące turyści mogą podziwiać te dostojne zwierzęta w pokazowej zagrodzie. Pomimo, iż konstrukcja, znajdująca się na terenie zagrody zapewnia odwiedzającym bezpieczeństwo, zwiedzanie możliwe jest wyłącznie pod opieką miejscowego pracownika.
Żubr nizinny
Żubr należy do największych europejskich ssaków. Ciężar dorosłych buhajów waha się od 440 do 920 kg. W kłębie osiągają wysokość od 170 do 190 cm. Charakterystyczną cechą byków jest rozbieżność pomiędzy potężnym przodem ciała a stosunkowo niewielkim zadem. Krowy są nieco mniejsze, osiągają wagę od 350 do 600 kg i charakteryzują się mniej rozbudowanym przodem ciała. Ciało żubra pokrywa brunatna sierść, z płowymi przebarwieniami.
Grube, gęste futro doskonale wtapia się w otoczenie i zapewnia ochronę przed niesprzyjającymi warunkami atmosferycznymi. Badania naukowców dowodzą, że żubr jest genetycznie przystosowany do życia na mrozie. Przednią część ciała tego ogromnego zwierzęcia pokrywają dłuższe włosy. Okrycie w dolnej części szyi tworzy tzw. brodę. Natomiast włosy, które porastają zad są krótkie. Zarówno samiec jak i samica posiadają rogi, choć różnią się one od siebie. Rogi samców są zazwyczaj dużo grubsze, znacznie dłuższe i szerzej rozstawione niż u samic.
Ciekawostki
- W ciągu najbliższych lat liczebność stada żubrów w Puszczy Boreckiej ma wzrosnąć z 72 do 90 osobników, co może uplasować to stado na drugim miejscu pod względem liczebności w Polsce.
- Myśliwi mają możliwość ustrzelenie żubra w Puszczy Boreckiej. Osobniki na odstrzał (kilka sztuk rocznie) przywozi się z Puszczy Niepołomickiej oraz Lasów Pszczyńskich. Strzał do żubra, połączony ze zdobyciem trofeum, kosztuje około 40 tysięcy złotych.
- W Puszczy Boreckiej polowały sławne osobistości, m.in.: Grace, księżna Monaco oraz król Hiszpanii.
