Suwalski Park Krajobrazowy od lat przyciąga miłośników natury, spragnionych rekreacji w otoczeniu wspaniałych pomników przyrody. Przez wielu turystów postrzegany jest jako najpiękniejszy zakątek naszego kraju. Urzeka unikatowym ekosystemem, bogactwem fauny i flory oraz malowniczym ukształtowaniem terenu.
Historia i położenie parku
Suwalski Park Krajobrazowy jest najstarszym tego typu parkiem krajobrazowym w Polsce i został utworzony 12 stycznia 1976 roku. Powstał z inicjatywy władz lokalnych w celu ochrony unikatowego krajobrazu polodowcowego, szczególnych wartości przyrodniczych i geologicznych.
Suwalski Park Krajobrazowy znajduje się na Pojezierzu Suwalskim, wchodzącym w skład Pojezierza Litewskiego. Usytuowany jest na terenie gmin: Jeleniewo, Wiżajny, Przerośl i Rutka Tartak. Park rozciąga się aż do kotlin Szeszupy i okolic jeziora Hańcza. Siedziba parku znajduje się w Malesowiźnie – Turtulu.
Przyroda parku, zarówno żywa, jak i nieożywiona, została silnie przekształcona przez działalność człowieka. Początki osadnictwa na tym terenie datuje się na ok. 5-6 tysięcy lat temu, a w średniowieczu nastąpił rozkwit kultury Jaćwingów, wraz z powstałym centrum plemiennym na Górze Zamkowej koło Szurpił oraz osad: Szurpiły, Turtul i Bachanowo. Od XVI stulecia rozpoczęto ponowną kolonizację, sprowadzając na te tereny między innymi kamedułów. Znamiennym efektem działalności człowieka było wycięcie większości lasów i przekształcenie pozyskanych w ten sposób terenów w pola uprawne i łąki. Niemniej, w zachowanych kompleksach leśnych zmniejszył się udział drzew liściastych na korzyść drzew iglastych.
Suwalski Park Krajobrazowy – kraina jezior, wzgórz i dolin
Suwalski Park Krajobrazowy zajmuje powierzchnię 6284 ha, a wraz ze strefą ochronną 8617 ha, z czego ponad 60% stanowią użytki rolne, a około 24% lasy. W rękach Skarbu Państwa znajduje się tylko 20% powierzchni parku, a 80% stanowi własność prywatną.
Cały obszar Suwalskiego Parku Krajobrazowego jest przykładem młodego, polodowcowego krajobrazu. Na stosunkowo niewielkim terenie znajduje się wiele unikalnych form terenu, takich jak moreny, kamy, ozy czy głazowiska, które są wynikiem działalności lądolodu skandynawskiego podczas ostatniego zlodowacenia. Pozostałościami po tej działalności są również wysoczyzny morenowe i doliny rzeczne. Na rozległych przestrzeniach znajdują się lasy poprzeplatane rzekami, łąkami, polami i bagnami. Lądolód naniósł wiele głazów narzutowych i utworzył tu aż 22 jeziora i około 80 źródeł. Tutaj znajduje się najgłębsze w Polsce i Europie Środkowej Jezioro Hańcza o głębokości 108,5 m. Głównymi rzekami płynącymi przez park jest Szeszupa, która bierze swój początek na Suwalszczyźnie oraz Czarna Hańcza. Dlatego też Suwalski Park Krajobrazowy często nazywany jest krainą jezior, wzgórz i dolin. Najbardziej wyróżniającym się wzniesieniem parku jest Góra Cisowa, która leży na wysokości 256 m n.p.m. Nazywana jest „Fuji Suwalszczyzny”.
W obrębie Suwalskiego Parku Krajobrazowego znajdują się 4 rezerwaty przyrody: Jezioro Hańcza, Głazowisko Bachanowo, Głazowisko Łopuchowskie i Rutka, 4 użytki ekologiczne: jeziora Jeglówek, Szurpiły, Kojle i Perty oraz pomniki przyrody (16 pojedynczych drzew, 2 grupy drzew i 10 głazów narzutowych). W obrębie parku znajduje się bogata sieć ścieżek edukacyjnych, szlaków rowerowych i pieszych. Przez jego teren prowadzi dziesięć pieszych szlaków o łącznej długości przekraczającej 75 kilometrów. Najkrótsza trasa ma niespełna 1,5 km, najdłuższa nieco ponad 20 km.
Fauna i flora parku
Suwalski Park Krajobrazowy zachowuje osobliwą przyrodę – ponad 700 gatunków roślin, spośród których 44 podlegają ochronie całkowitej (w tym storczyki), 14 ochronie częściowej, a także różne gatunki ptaków wodno-błotnych i drapieżnych oraz liczne wydry i bobry. W parku dobre warunki do rozwoju znalazło wiele gatunków roślin rosnących w innych strefach klimatycznych, np.: borealnej (świerk pospolity, grążel drobny) oraz subarktycznej, górskiej, południowej, atlantyckiej i subatlantyckiej. W parku występuje aż 231 gatunków porostów, a w wodach zamieszkują 24 gatunki ryb, w tym rzadkie: głowacz pręgopłetwy i koza oraz miętusy i węgorze.
Niewątpliwym walorem Suwalskiego Parku Krajobrazowego jest czystość środowiska. Potwierdzają to 2 gatunki traszek: grzebieniasta i zwyczajna, a także 140 gatunków ptaków, a wśród nich takie osobliwości jak: dzięcioł czarny i orlik krzykliwy, zimorodek, orzechówka, bąk, gągoł. Rodzinę ssaków reprezentuje m.in. rzadka smużka i 9 gatunków nietoperzy. Ponadto występują tu: borsuki, wydry, bobry, gronostaje, łasice, jenoty i wiele innych.
Suwalski Park Krajobrazowy i jego atrakcje
W obrębie Suwalskiego Parku Krajobrazowego każdy turysta znajdzie wiele atrakcyjnych miejsc do zobaczenia i zwiedzenia. Funkcjonuje tu 8 ścieżek edukacyjnych, dzięki którym można poznać przyrodnicze, historyczne i kulturowe walory najciekawszych miejsc w Parku.
W Suwalskim Parku Krajobrazowym koniecznie należy:
- zobaczyć najgłębsze jezioro w Polsce – Jezioro Hańcza
- wspiąć się na „Suwalską Fudżijamę”
- pospacerować doliną Czarnej Hańczy
- policzyć głazy narzutowe w rezerwacie przyrody Głazowisko Bachanowo
- delektować się widokiem panoramy Smolnickiej
- wypocząć nad wodami w Starej Hańczy, Błaskowiźnie i Łopuchowie
- obaczyć miejscowość staroobrzędowców w Wodziłkach i zaznać kąpieli w ruskiej bani
- popłynąć rzeką Szeszupą od Udziejka w stronę granicy z Litwą
- poznać tajemnice skrywane przez Górę Zamkową w Izbie Pamięci Jaćwieskiej w Szurpiłach
- posmakować smakołyków kuchni regionalnej w Jeleniewie, Błaskowiźnie, Smolnikach oraz serów podpuszczkowych z Wiżajn.
Co warto zobaczyć w okolicy Suwalskiego Parku Krajobrazowego?
- We wsi Hańcza znajduje się słynne świadectwo XIX-wiecznej architektury ludowej tego regionu – popularna Chata Klejmonta z 1880 roku.
- W Smolnikach powstawały ujęcia do ekranizacji “Pana Tadeusza”.
- W Jeleniewie znajduje się drewniany zabytkowy kościół z XIX wieku, którego wnętrze skrywa wspaniałe rokokowe wyposażenie.
- W pobliskim Udziejku znajduje się Park Linowy Twierdza Jaćwingów.
Zobacz również
- Mazurski Park Krajobrazowy, czyli największy park krajobrazowy w Polsce
- Park Krajobrazowy Wzgórz Dylewskich
- Park Krajobrazowy Wysoczyzny Elbląskiej
- Park Linowy Wiewióra w Giżycku
Zdjęcie we wpisie: Fotoeksplorer, CC BY-SA 3.0, via Wikimedia Commons
