Niewątpliwie największym bogactwem Mazur jest wspaniała przyroda. To właśnie w tym rejonie możemy znaleźć liczne parki krajobrazowe i rezerwaty przyrody, ustanowione dla ochrony zagrożonych wyginięciem gatunków fauny i flory, a także w celu ocalenia unikatowych wartości kulturowych i krajobrazowych. Wśród sześciu parków krajobrazowych województwa warmińsko- mazurskiego Park Krajobrazowy Wzgórz Dylewskich wyróżnia się osobliwym ukształtowaniem terenu. O urodzie tego miejsca nie trzeba przekonywać nikogo, kto choć raz zawitał do Krainy Wielkich Jezior.
Naturalna granica Mazur
Park Krajobrazowy Wzgórz Dylewskich jest obszarem chronionym o powierzchni 71,697 km², a jego otulina zajmuje około 146 km². Jest usytuowany w zachodniej części Mazur, na Pojezierzu Chełmińsko-Dobrzyńskim. Park utworzono 4 stycznia 1994 roku na podstawie Rozporządzenia nr 4 Wojewody Olsztyńskiego w celu ochrony niezwykle zróżnicowanej rzeźby terenu, unikalnych walorów krajobrazowych, bogatej i różnorodnej gatunkowo fauny i flory, a także w uznaniu bogatego dorobku historyczno-kulturowego, naukowo-poznawczego i dydaktycznego obszaru Wzgórz Dylewskich. Park leży w województwie warmińsko-mazurskim na terenie dwóch powiatów: iławskiego – gminy Lubawa i ostródzkiego – gmin: Dąbrówno, Grunwald, Ostróda. Jego siedziba znajduje się w Jerzwałdzie.
Park Krajobrazowy Wzgórz Dylewskich – charakterystyka
Atrakcyjność przyrodniczą i walory krajobrazowe Parku Krajobrazowego Wzgórz Dylewskich podkreślają trzy rezerwaty przyrody: „Jezioro Francuskie” – rezerwat florystyczny powstały w 1963 roku, „Dylewo” utworzony w celu ochrony lasu liściastego oraz „Rzeka Drwęca” założony w 1961 roku dla ochrony rzeki i jej dopływów, a także jezior, przez które przepływa. Charakterystyczne dla obszaru Parku Krajobrazowego Wzgórz Dylewskich są wniesienia o wysokości bezwzględnej ponad 300 metrów, strome zbocza dolin oraz wąwozów a także liczne cieki wodne i źródła rzek. Pomiędzy wzniesienia wtopiły się malownicze jeziora, a co jakiś czas można spotkać olbrzymie głazy i głazowiska. Rzeźba terenu parku jest bardzo zróżnicowana. Odznacza się dużymi różnicami wysokości między najwyższymi i najniższymi punktami. Sięgają nawet do 80 metrów. Zbocza wzniesień są strome o spadkach nieraz przekraczających 25%.
W obrębie Parku Krajobrazowego Wzgórz Dylewskich znajduje się także obszar ochronny gniazdowania ptactwa „Ostoja Dylewskie Wzgórza”. Można tu odnaleźć 22 pomniki przyrody ożywionej i nieożywionej. Są to zarówno pojedyncze drzewa, jak i grupy drzew oraz głazy narzutowe a także głazowiska. Wyjątkowym jest głazowisko w leśnictwie Dylewo i głaz narzutowy w leśnictwie Dylewska Góra, na którym znajduje się napis – „C.v. Rose 1918”.
Warto również wspomnieć o Górze Dylewskiej, która jest najwyższym wzniesieniem w paśmie Wzgórz Dylewskich. Szczyt, znajdujący się na wysokości 312 metrów n.p.m., jest jednocześnie najwyższym wzniesieniem na Niżu Europejskim. Góra Dylewska, podobnie jak i inne wzgórza na Mazurach, uformowała się w wyniku ustępowania lodowca, jest więc moreną z licznymi wąwozami, którą w części wschodniej i północnej porastają piękne lasy bukowe.
Rośliny i zwierzęta zagrożone wyginięciem
Park Krajobrazowy Wzgórz Dylewskich jest wyjątkowo cenny, także ze względu na występowanie wielu gatunków flory i fauny. Na zboczach wniesień spotkać można liczne rośliny, które objęte są ścisłą ochroną, np.: wierzba borówkolistna, bluszcz pospolity, pióropusznik strusi, cis pospolity, zimoziół północny, widłaki: goździsty, jałowcowaty, wroniec i torfowy, orlik pospolity, grzybienie białe, rosiczka okrągłolistna, listera jajowata, grążel żółty, gnieźnik leśny, lilia złotogłów, kruszczyk szerokolistny, podkolan biały, storczyki: krwisty, plamisty, szerokolistny. Na Wzgórzach Dylewskich znajduje się również kilka gatunków roślin, które nie są spotykane w innych rejonach Warmii i Mazur. Znajdują się tu stanowiska m.in.: bodziszka żałobnego, fiołka trwałego i ułudki leśnej. Park Krajobrazowy Wzgórz Dylewskich stanowi ostoję wielu zwierząt, wśród których znajdują się trzy gatunki zagrożone wyginięciem, umieszczone w „Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt”: wydra, wilk i orlik krzykliwy.
Rekreacja w Parku Krajobrazowym Wzgórz Dylewskich
Obszar Parku Krajobrazowego Wzgórz Dylewskich jest niezmiernie atrakcyjnym miejscem pod względem turystycznym. Na szczycie Góry Dylewskiej znajduje się wieża widokowa, pod którą można dojechać samochodem lub rowerem. Z tego punktu roztaczają się malownicze widoki na okolicę, w tym na niższe wzgórza porośnięte lasem. Od strony północnej wzniesienia, zaraz za wieżą widokową, znajdziemy ścieżkę przyrodniczą o nazwie „Góra Dylewska”. Tę około 2-kilometrowej długości trasę wyznaczono przez najciekawsze fragmenty lasów bukowych. Na znużonych turystów, niedaleko szczytu Góry Dylewskiej, czeka malownicza polanka, na której można urządzić piknik. Mieści się tu Muzeum Skalne z ciekawą kolekcją olbrzymich głazów narzutowych.
Park Krajobrazowy Wzgórz Dylewskich zimową porą jest równie atrakcyjny. Rzeźba terenu stwarza bardzo dobre warunki do uprawiania narciarstwa biegowego, za sprawą długo utrzymującej się pokrywy śnieżnej. Ponadto miłośnicy zjazdów w okresie zimowym mają do dyspozycji wyciąg narciarski we wsi Wygoda na górze Czubatka (273,9 metrów n.p.m.).
Atrakcje w pobliżu Parku Krajobrazowego Wzgórz Dylewskich
- Zabytkowy wiadukt kolejowy z 1909 r. w Glaznotach – na nieistniejącej pruskiej trasie kolejowej z Samborowa do Turzy Wielkiej. Jest to wysoki 3-przęsłowy most, który zachował się w dobrym stanie. Można spacerować nasypem patrząc w dół na wieś i na stadninę koni.
- Stadnina koni „Koń na Biegunach” – usytuowana malowniczo między wiaduktem kolejowym i lasami.
- Glaznoty – kościół ewangelicki z przełomu XIV i XV wieku, jeden z najcenniejszych zabytków sakralnych w regionie.
Ciekawe i warte poznania
Park Krajobrazowy Wzgórz Dylewskich jest miejscem, gdzie przy odrobinie szczęścia można spotkać muflony. Zwierzęta te sprowadzono na początku ubiegłego stulecia z Korsyki.
Zobacz również
- Suwalski Park Krajobrazowy – miejsce z unikatowym ekosystemem
- Mazurski Park Krajobrazowy, czyli największy park krajobrazowy w Polsce!
- Puszcza Romincka – Park Krajobrazowy Puszczy Rominckiej
- Park Linowy Wiewióra w Giżycku
- Park Krajobrazowy Wysoczyzny Elbląskiej
- Park Krajobrazowy Pojezierza Iławskiego
Zdjęcie we wpisie: Werdersen, CC BY-SA 4.0, via Wikimedia Commons
