Welski Park Krajobrazowy powstał w 1995 roku w celu ochrony wyjątkowego krajobrazu i zróżnicowanej przyrody środkowego odcinka rzeki Wel. O urodzie tego miejsca nie trzeba przekonywać nikogo, kto przynamniej raz zawitał w te strony.
Jak dotrzeć do Welskiego Parku Krajobrazowego?
Welski Park Krajobrazowy znajduje się w południowo-zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego. Rozciąga się na terenie powiatów działdowskiego i nowomiejskiego, w malowniczej dolinie rzeki Wel. Jadąc do parku najlepiej wybrać lokalną drogę prowadzącą na północny wschód od Lidzbarka w kierunku miejscowości Wąpiersk i dalej Koszelewki. Teren parku zaczyna się już w odległości około 4 km od miejscowości Lidzbark.
W dolinie rzeki Wel
Welski Park Krajobrazowy powstał 18 grudnia 1995 roku w celu ochrony walorów krajobrazowych i przyrodniczych środkowego odcinka doliny rzeki Wel, a także dziedzictwa historycznego i kulturowego tego regionu Warmii i Mazur. Jego powierzchnia wynosi 20 023 hektarów, a obszar otuliny stanowi 16 283 ha. Siedziba dyrekcji Welskiego Parku Krajobrazowego znajduje się we wsi Jeleń 84 koło Lidzbarka. Zasadniczym zadaniem pracowników parku jest ochrona znajdującej się w jego granicach unikalnej fauny i flory, edukacja przyrodnicza oraz rozpowszechnianie szeroko rozumianej działalności turystycznej. Przy siedzibie dyrekcji parku działają dwa muzea. Są to Muzeum Przyrody i Muzeum Etnograficzne im Edwarda Klemensa, które czynne są od poniedziałku do piątku w godz. 9.00-15.00. Wstęp do muzeów jest bezpłatny.
W obrębie Welskiego Parku Krajobrazowego znajdują się trzy obszary sieci Natura 2000 (Ostoja Welska, Przełomowa Dolina Rzeki Wel i Dolina Drwęcy) oraz sześć użytków ekologicznych.
Charakterystyka Welskiego Parku Krajobrazowego
Park krajobrazowy jest wymarzonym miejscem dla miłośników natury oraz osób poszukujących malowniczego zakątka, gdzie w spokoju i ciszy, w pięknym otoczeniu, można odpocząć i zrelaksować się. Charakterystyczną cechą Welskiego Parku Krajobrazowego jest bogactwo środowiska przyrodniczego, wyjątkowa obfitość gatunkowa flory i fauny oraz różnorodność form krajobrazu. Rzeźba terenu jest niezwykle zróżnicowana. Dominują tu piaszczyste równiny sandrowe. Ponadto pejzaż zdobią malownicze wzgórza morenowe, pomiędzy którymi płynie rzeka Wel. Krajobraz urozmaicają liczne rynny subglacjalne, czyli polodowcowe doliny rynnowe.
Cennym walorem przyrodniczym Welskiego Parku Krajobrazowego jest bogata sieć hydrograficzna, która przypomina tradycyjne krajobrazy pojezierne. Są to zarówno rzeki, jak i niewielkie cieki wodne, do których należą rowy melioracyjne, stawy, mokradła, a także źródliska. W parku znajdziemy przepiękne jeziora polodowcowe, wśród 13-stu większych zbiorników wyróżnia się jezioro Rumian, Tarczyńskie i Grądy.
Najciekawsze elementy bogatej biosfery parku występują w 4 rezerwatach przyrody: Bagno Koziana, Piekiełko, Ostrów Tarczyński oraz Jezioro Neliwa. Ponadto, w granicach Welskiego Parku Krajobrazowego znajdują się liczne pomniki przyrody. W przeważającej większości są to pojedyncze drzewa, zwłaszcza lipa drobnolistna i dąb szypułkowy. Dumą parku jest okaz lipy drobnolistnej z Rybna, której obwód w pierśnicy wynosi 530 cm. Na uwagę zasługuje także grusza pospolita, rosnąca w Wąpiersku oraz dwie aleje pomnikowe: lipowa w Lidzbarku nad jeziorem Lidzbarskim oraz aleja klonów w Prętkach.
Walory przyrodnicze parku
Welski Park Krajobrazowy szczyci się wyjątkowym bogactwem gatunkowym flory. Na tym obszarze występuje ponad 900 gatunków wysoko rozwiniętych roślin naczyniowych oraz około 270 gatunków mchów i wątrobowców. W parku można spotkać liczne chronione gatunki roślin, m.in.: pełnik europejski, skalnica torfowiskowa, wawrzynek wilczełyko, sasanka otwarta, lipiennik Loesela, brzoza niska, gwiazdnica grubolistna, leniec bezpodkwiatkowy, główka długoostrogowa, kruszczyk błotny. Występuje tu także bardzo rzadki przedstawiciel roślin z rodziny skalnicowatych – skalnica torfowiskowa.
Fauna Welskiego Parku Krajobrazowego ma charakter typowy dla terenów pojeziernych. Obszar parku stanowi dom dla ponad 310 gatunków bezkręgowców, w tym ponad 220 gatunków owadów licznie reprezentowanych przez motyle, chrząszcze, chruściki i ważki. Park Welski jest również idealnym terenem do rozmnażania się i życia licznych kręgowców. Występuje tu około 270 gatunków, w tym 165 gatunków ptaków. Spotkamy tu m.in.: bielika, orlika krzykliwego, kanię rudą, bociana białego i czarnego oraz puchacza. W zbiornikach wodnych żyje prawie 40 gatunków ryb. O bogactwie fauny parku świadczą także liczne gatunki płazów, gadów, a także ssaków.
Dla turystów
Obszar Welskiego Parku Krajobrazowego odznacza się dobrze rozwiniętą infrastrukturą turystyczną. Przez jego teren przebiega 11 szlaków turystycznych, w tym pieszych i rowerowych oraz szlak kajakowy rzeką Wel. Znajduje się tu również Szlak Samochodowy Pętli Grunwaldzkiej.
Podziwianie uroków rzeki Wel, pobliskich jezior i lasów możliwe jest z dostępnych wież widokowych znajdujących się w Tuczkach, Lidzbarku, Grądach i rezerwacie Neliwa. Przy szlakach pieszych i rowerowych turyści mogą skorzystać także z kilku wiat odpoczynkowych.
Rowerem przez Welski Park Krajobrazowy
Wśród miłośników dwukołowych wypraw ogromną popularnością cieszy się tzw. Szlak Błękitny, oznaczony w terenie tabliczkami w niebieskim kolorze. Trasa rowerowa w formie zamkniętej pętli przebiega przez miejscowości: Rybno, Kostkowo, Kopaniarze, Wery, Grądy, Gronowo, Jeglia i ponownie wraca do Rybna. Jej długość wynosi 25,5 km. W czasie tej urokliwej wyprawy rowerzyści mają możliwość odkrywania bioróżnorodności natury i podziwiania uroków warmińsko-mazurskich lasów oraz jezior, takich jak m.in.: Zarybinek, Neliwa, Tarczyńskie, Grądy i Gronowskie.
Innym, bardzo chętnie wybieranym przez turystów szlakiem rowerowym jest 10-kilometrowa trasa z Lidzbarka przez Kurojady i Chełsty do Rezerwatu Przyrody Piekiełko. Tutaj rzeka Wel zmienia swój charakter, przypomina górski potok o płytkim i kamienistym dnie. Właśnie dzięki górskiemu charakterowi oraz wartkiemu nurtowi, jest idealnym miejscem dla tarła ryb gatunków łososiowatych. Na odcinku o długości około 1,5 km możemy podziwiać tu strome skarpy, których zbocza sięgają nawet 38 metrów wysokości. W Rezerwacie Piekiełko wśród licznych chronionych, rzadkich gatunków fauny i flory można spotkać objętego ścisłą ochroną pluszcza. To niewielki ptak, mistrz w nurkowaniu, który buduje gniazda głównie na pogórzu w pobliżu potoków górskich.
Kolejną atrakcyjną trasą rowerową jest 26-km szlak prowadzący dookoła największego zbiornika na terenie Welskiego Parku Krajobrazowego – jeziora Rumian. Wybierając tę trasę, o niewątpliwych wartościach krajobrazowych, można zobaczyć interesujące obiekty dziedzictwa kulturowego i sakralnego Warmii i Mazur. Na przykład we wsi Rumian warto zwiedzić zabytkowy drewniany kościół parafialny pochodzący z XVIII wieku. Świątynia, osadzona na kamiennym cokole, wykonana została w konstrukcji zrębowej, z odeskowaniem zewnętrznym. Uwagę przyciąga również barokowy wystrój wnętrza kościoła. W okolicach Gutowa można zobaczyć, osadzone na wzgórzu morenowym wczesnośredniowieczne grodzisko, a w Lesiaku zabudowania dawnego młyna wodnego.
Zjawiskowe spływy kajakowe
Rzeka Wel płynie przez obszar Welskiego Parku Krajobrazowego na długości około 60 km. Spływ kajakowy, z uwagi na zróżnicowany charakter rzeki, zapewnia niesamowite wrażenia i unikalne doświadczenia. Meandruje przez gęste połacie leśne, pachnące łąki, świetliste zagajniki, pola i łąki, bujne trzcinowiska, magiczne mokradła. Często zmienia swój bieg z leniwego na bystry. Ze względu na sporą długość szlaku, spływy kajakowe mogą się odbywać na odcinkach o zróżnicowanych poziomach trudności. Do odcinków łatwiejszych należy zaliczyć szlak od miejscowości Szczupliny do Podciborza oraz odcinek od Lidzbarka do Kurojad. Są to atrakcyjne przyrodniczo trasy i jednocześnie idealne nawet dla mniej doświadczonych kajakarzy. Do najtrudniejszych tras kajakowych należą dwa fragmenty. Są to odcinek rzeki Wel na wysokości Wądzynia oraz rezerwatu Piekiełko, gdzie rzeka przybiera formę wartkiego potoku górskiego.
Przed zaplanowaniem wyprawy warto skonsultować się z pracownikiem firmy organizującej spływy, aby dobrać trasę adekwatnie do swoich umiejętności. Bez względu na wybór, każda trasa wiodąca przez Welski Park Krajobrazowy gwarantuje szerokie walory przyrodniczo – krajobrazowe i stanowi szansę na niezapomnianą przygodę.
Zobacz również
- Suwalski Park Krajobrazowy – miejsce z unikatowym ekosystemem
- Park Krajobrazowy Pojezierza Iławskiego
- Ile jest parków krajobrazowych na Mazurach?
- Park Krajobrazowy Wzgórz Dylewskich
- Park Krajobrazowy Wysoczyzny Elbląskiej
Zdjęcie we wpisie: Zukulbw, CC BY-SA 3.0 PL, via Wikimedia Commons
