Jezioro Rydzówka, występujące również pod nazwą Jezioro Rydzewskie, leży w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie węgorzewskim, w pobliżu wsi Leśniewo. Jest urokliwym zbiornikiem, jednym z najmniejszych na Pojezierzu Mazurskim.
W otoczeniu pól i łąk
Jezioro Rydzówka jest niewielkim zbiornikiem wodnym, jego powierzchnia wynosi około 500 hektarów. Jest to akwen o słabo rozwiniętej linii brzegowej, ale urozmaiconej rzeźbie dna, z wyraźnie zaznaczonymi podwodnymi górkami. Wschodnie i zachodnie brzegi akwenu są dosyć wysokie, a pozostałe w zasadzie płaskie. Dno zbiornika jest piaszczyste i kamieniste. Wokół jego brzegów występuje wąski pas niezbyt obfitej roślinności szuwarowej z dominacją trzciny. Akwen otaczają przede wszystkim pola uprawne i łąki.
Pomimo, iż Jezioro Rydzówka jest niedużym zbiornikiem, znajduje w nim ujście rzeka Czarna, która jest prawym dopływem rzeki Omęt. W północno-wschodniej części jeziora wpada rzeczka Rawda, a przy południowym brzegu strumyk prowadzący z jeziora Surwili. W północnej części jeziora Rydzówka rozpoczyna się Kanał Mazurski. Jednak południowy odcinek tego kanału, prowadzący z jeziora Mamry do Rydzówki nie został ukończony. Kanał Mazurski jest istotnym elementem sieci żeglugowej północno-wschodniej Polski, z którym wiąże się ciekawa historia z pewnością warta bliższego poznania.
Jezioro Rydzówka na szlaku kanału Mazurskiego
Kanał Mazurski budowano w celu połączenia Wielkich Jezior Mazurskich z Bałtykiem, poprzez rzekę Łynę i Pregołę. Ta inwestycja miała służyć transportowi towarów do Prus Wschodnich oraz odprowadzeniu nadmiaru wody z jezior mazurskich. Budowano drogę wodną, na którą składało się 10 śluz oraz 2 jazy, mającą zlikwidować różnicę poziomów wody pomiędzy jeziorem Mamry i rzeką Łyną. Po kanale miały pływać statki o wyporności nieprzekraczającej 240 ton, dlatego poprowadzono go głównie w nasypach lub sztucznych wykopach, za wyjątkiem trzykilometrowego odcinka przez Jezioro Rydzówka. Budowę kanału rozpoczęto w 1911 roku, jednak prac zaawansowanych w 90% już nigdy nie ukończono. Brakowało tylko drobnych elementów związanych z wyposażaniem niektórych śluz. Kanał Mazurski kończy się około 1 km na południowy wschód od jeziora Rydzówka, a zamykają go dwie niedokończone śluzy w Leśniewie.
Urokliwe wyspy
Wyjątkową malowniczość jeziora Rydzówka podkreślają dodatkowo cztery urocze wyspy o nazwach:
- Ostrów Wielki (na północno-wschodnich brzegach)
- Długi Ostrów (w środkowej części)
- Mała Kępa (w środkowej części)
- Trzonkowy Ostrów (na południowo-zachodnich brzegach).
Wyspy na jeziorze Rydzówka są bogato porośnięte trzciną i oczeretem, dlatego też są miejscem gniazdowania licznych ptasich rodzin. Niektóre z wysp, poprzez celowe działania, zostały pozbawione roślinności wysokopiennej, aby na jej miejscu powstały zarośla wierzbowe i zdziczałe łąki oraz szuwary, które stwarzają idealne warunki lęgowe dla wielu ptaków.
Jezioro Rydzówka w liczbach
Powierzchnia jeziora Rydzówka wynosi 500,6 hektarów, z czego 10,3 ha zajmują wyspy. Lustro wody znajduje się na wysokości 83,2 m n.p.m. Maksymalna głębokość zbiornika wynosi 16,7 m, przy średnim parametrze 6,2 m. Jezioro ma kształt owalny i położone jest na osi północ-południe z największą długością 3,5 km i maksymalną szerokością wynoszącą 2,1 km. Długość linii brzegowej jeziora Rydzówka – 1,4 km, a wskaźnik rozwinięcia – 1,38. Objętość wód zbiornika wynosi 30936,9 tys. m3, a wskaźnik odsłonięcia – 79,1.
W oparciu o badania przeprowadzone w 2004 roku wody jeziora Rydzówka zaliczono do III klasy czystości, stąd też niezłe warunki znajdują tu amatorzy wędkarstwa. Akwen ten jest typem jeziora leszczowego, w którym można spotkać liczne gatunki ryb. Populację ryb reprezentuje: leszcz, płoć, sieja, okoń, sandacz i szczupak.
Jezioro Rydzówka i jego przyroda
Wyjątkowy krajobraz i natura jeziora Rydzówka, wraz z rozległą otuliną objęte są strefą ochrony krajobrazu. Rezerwat przyrody, który utworzono w 1975 r. na powierzchni ok. 26 ha obejmuje „Półwysep i wyspy na Jeziorze Rydzewskim”. Rezerwat jest siedliskiem dla ptactwa wodno-błotnego oraz ptaków zatrzymujących się tu w czasie dłuższych przelotów. Odpoczynek znajdują tu dzikie gęsi: m.in. gęś Suszkina, gęś zbożowa i gęś gęgawa. Na wyspie Długi Ostrów znajduje się liczna kolonia kormoranów i czapli siwej. Czaple osiedliły się również na wyspie Mała Kępa.
Atrakcje w pobliżu
W niewielkiej odległości od brzegów jeziora Rydzówka znajduje się kilka atrakcji, które każdy turysta tutaj wypoczywający powinien zobaczyć.
Śluza w Leśniewie Górnym – Leśniewo I (niem. Oberschluese Fürstenau) – jest pierwszym obiektem od strony jeziora Mamry, od którego prowadził Kanał Mazurski. Poziom wody płynącej wówczas w obwałowaniach leżał ponad okolicznym terenem. Przed śluzą w Leśniewie Górnym kanał został zamknięty groblą ziemną i powstała tu budowla hydrotechniczna o imponujących rozmiarach: głębokość komory wynosi 21 m, szerokość 7,5 m, długość 46 m. Śluza niweluje duży spadek (różnicę poziomów wód między jeziorami) wynoszący 17,2 m. Ze względu na działania wojenne budowla została ukończona w około 80%. Konstrukcja śluzy nie posiada urządzeń technicznych, np. zasuwy stalowej zamykającej komorę. Na frontowej ścianie komory znajduje się wyraźny odcisk po zamocowanym niegdyś niemieckim godle.
Wieża Bismarcka w Srokowie – wieża widokowa z 1902 roku, wzniesiona ku czci Ottona Bismarcka. Znajduje się na niewielkim wzniesieniu wśród drzew, tuż przy drodze. Niestety od 1945 roku ta ciekawa konstrukcja zaczęła popadać w ruinę. Obecnie nie ma już schodów ani tarasu widokowego, ale warto do niej zajrzeć.
Bunkry w Mamerkach – stanowiły kwaterę główną Niemieckich Wojsk Lądowych. Są najlepiej zachowanymi obiektami na mazurskim szlaku fortyfikacji z II wojny światowej. Kwatera powstała w latach 1940-1944. Zbudowano ją dla potrzeb 40 najwyższych generałów i feldmarszałków, 1500 oficerów i żołnierzy Wehrmachtu. Fortyfikacje obejmują ok. 250 obiektów, w tym schrony żelbetonowe, wraz z największym gigantem, którego ściany i stropy mają grubość 7 metrów. Dobrze zachowały się zejścia do kanałów oraz cały 30-metrowy podziemny tunel. Kwatera w Mamerkach doskonale nadaje się do zwiedzania, ponieważ Niemcy nie zdążyli wysadzić schronów, które zostały opuszczone przez wojska Wehrmachtu w styczniu 1945 roku.
Ciekawe i warte poznania – bursztyny w Rydzówce
Ciekawostką jeziora Rydzówka, o której mało kto wie jest fakt, iż wydobywano z niego bursztyny. Znany przyrodnik Jerzy Helwing, który mieszkał w pobliskim Węgorzewie (1666 – 1748), w swoim naukowym dziele z 1717 r. pt. „Lithographia Angerburgia” pisał, że fale okolicznych jezior wyrzucały duże ilości bursztynu. Większe bryły sprzedawano, z mniejszych rybacy robili krążki do gry, a reszty używano jako dodatku aromatycznego do wędzenia ryb. W XVIII wieku wydobywano w znacznych ilościach bursztyn we wsiach powiatu węgorzewskiego: Róg, Pieczarki, Rydzówka, Sołmany, Żabinki. Źródłem pozyskiwania bursztynów były nie tylko dna i płycizny jezior. Znajdowano je także podczas prac rolnych na polach okalających zbiorniki wodne, np. w okolicach majątku Rydzówka.
Zobacz również
Zdjęcie we wpisie: Janericloebe, Public domain, via Wikimedia Commons
