Kanał Łuczański jest trzecim pod względem długości kanałem mazurskim. Swoją długością ustępuje jedynie kanałom: Jeglińskiemu oraz Szymońskiemu. Znajduje się na terenie mezoregionu – Obszaru chronionego krajobrazu Krainy Wielkich Jezior Mazurskich.
Kanał Łuczański w liczbach
- Długość – 2130 m
- Średnia szerokość – 12 m
- Średnia głębokość – 1,9 m
Kanał żeglowny i nie tylko…
Wiedzie przez zachodnią część Giżycka i łączy jezioro Niegocin z jeziorem Kisajno, a w szerszym znaczeniu z kompleksem Mamry. Nad kanałem rozciąga się droga z Rucianego-Nidy i Pisza do Węgorzewa (droga krajowa nr 59) i szosa z Giżycka do Pierkunowa. Jest także jednotorowa linia kolejowa z Białegostoku do Głomna.
Płynąc od strony jeziora Niegocin mijamy najpierw most kolejowy, następnie most obrotowy i kładkę dla pieszych. Po chwili mijamy jeszcze dwa mosty drogowe. Wspomniany most obrotowy w Giżycku stanowi przykład niezwykłego kunsztu inżynieryjnego i jest unikatową atrakcją turystyczną. Konstrukcja ma długość 20 metrów, szerokość 8 metrów i masę ponad 100 ton. Obraca się na bok, a nie do góry. Most obsługiwany jest przez jedną osobę. Kanał Łuczański otwierany jest przez operatora kilka razy w ciągu doby. Otworzenie mostu umożliwia przemieszczanie się zarówno pieszym, jednostkom wodnym, jak i pojazdom lądowym. Przed wypłynięciem na zatokę Tracz i jezioro Kisajno, na lewym brzegu Kanału Łuczańskiego, możemy zobaczyć przedwojenne osiedle domków robotniczych tzw. „Zydlung”. A po przeciwnej stronie widnieje pomnik Fryderyka Augusta Dewischeita, sławnego malarza, poety, twórcy pieśni „Wild flutet der See”, uznanej za nieformalny hymn Mazur.
Z Kanału Łuczańskiego korzystają głównie statki Żeglugi Mazurskiej oraz żeglarze jachtowi płynący z północy lub południa Mazur. Kanał Łuczański, zwłaszcza w sezonie letnim, cieszy się ogromną popularnością. W tym okresie korzysta z niego kilkaset jednostek dziennie. Ciągnące się wzdłuż kanału ścieżki spacerowe, ławeczki pełne są turystów. Nad brzegami kanału można spotkać również wędkarzy. Alternatywne połączenie z jeziorami Niegocin oraz Kisajno, dla statków Żeglugi Mazurskiej oraz prywatnych jednostek, stanowi tzw. Stary Kanał. Tworzą go Kanał Niegociński prowadzący na jezioro Tajty oraz kanał Piękna Góra wiodący z Tajty na jezioro Kisajno. Pomimo, że należy do stosunkowo płytkich (średnia głębokość 1,5 m), podczas prac remontowych prowadzonych na Kanale Łuczańskim, był wykorzystywany także przez wszystkie większe jednostki pływające.
Historia kanału
Kanał Łuczański powstał w latach 1765–1772, z inicjatywy władz pruskich. W 1854 rozpoczęły się prace remontowe, które obejmowały odbudowanie i pogłębienie kanału. W latach 50. ubiegłego stulecia brzeg został wybetonowany, a na obu stronach powstała ścieżka do burłaczenia. Cztery lata temu Urząd Marszałkowski Województwa Warmińsko-Mazurskiego i Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie zapoczątkowały proces modernizacji dróg wodnych na obszarze Mazur. Prace rozpoczęte w 2020 roku, oprócz kanału Łuczańskiego, obejmują także modernizację kanałów: Tałckiego, Mioduńskiego, Grunwaldzkiego oraz Szymońskiego. Inwestycja związana z przebudową Kanału Łuczańskiego (początek prac w 2022 roku) obejmuje plany przebudowy, umocnienia,
pogłębienia i poszerzenia (do szerokości 15 metrów) całego kanału. W związku z planowanym tegorocznym remontem, pasjonaci odkrywania historii zaczęli kierować pytania dotyczące możliwości wydobycia cennych znalezisk z dna kanału. Ciekawił ich również dalszy los ewentualnych znalezisk. Bez wątpienia inwestycja stanowi doskonałą okazję na odzyskanie unikatowych przedmiotów związanych z historią tego regionu.
Kanał Łuczański czy kanał Giżycki?
Ponieważ od wielu lat funkcjonowały dwie nazwy dotyczące kanału łączącego jeziora Kisajno i Niegocin, w 2015 roku burmistrz Giżycka ogłosił konsultacje społeczne w celu ujednolicenia nazwy. Zarówno mieszkańcy, jak i turyści używali zamiennie określeń: Kanał Łuczański i Kanał Giżycki. Pierwszy termin odnosi się do dawnej nazwy Giżycka, czyli Łuczany. Nazewnictwo to przyjęto w sierpniu 1945 roku, a obecną nazwę stolica Mazur zyskała w marcu 1946 roku. Oficjalna nazwa kanału, ustanowiona w 1953 roku Zarządzeniem Prezesa Rady Ministrów, brzmiała „Kanał Giżycki”. Jednak z zamieszczonych w internecie wypowiedzi mieszkańców miasta wynikało, że większość z nich przychyla się do historycznego określenia i powszechnie używa nazwę „Łuczański”. Z tego powodu grupa radnych wystąpiła z propozycją zmiany nazwy.
Mieszkańcy Giżycka i żeglarze wzięli udział w konsultacjach, głosując przez miesiąc w formie tradycyjnej i elektronicznej. W obu formach około 70% głosujących opowiedziała się za historyczną nazwą, tj. Kanał Łuczański. Władze miasta rozpoczęły więc procedurę zmiany urzędowej nazwy. Formalności zakończyły się w 2017 roku i od 1 stycznia 2018 Kanał Giżycki oficjalnie zmienił nazwę na Kanał Łuczański.
Ciekawostki
W listopadzie 2021 roku płetwonurkowie klubu „Płetwal” w Giżycku wydobyli z dna Kanału Łuczańskiego (poza wieloma innymi odpadami) stare, zardzewiałe koło od ciągnika artyleryjskiego, pochodzące z okresu II wojny światowej. W trakcie konsultacji ze specjalistami (miedzy innymi z rzeczoznawcą Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego) stwierdzono, że koło o średnicy ponad pół metra i wadze kilkunastu kilogramów, pochodzi z okresu II wojny światowej i jest częścią niemieckiego lekkiego ciągnika artyleryjskiego (leichter Zugkraftwagen). Płetwonurkowie planują odrestaurowanie znaleziska, kierując się wytycznymi konserwatora metalu. Obecnie poszukują specjalistów chętnych do współpracy.
Zobacz również
Marek Mróz, CC BY-SA 4.0, via Wikimedia Commons
.jpg){kind=link}