Zlokalizowane jest w pobliżu miejscowości Harsz, Okowizny, Pozezdrza oraz Węgorzewa jezioro Harsz uważane jest za jedno z najspokojniejszych i najczystszych zakątków Mazur. Urokliwe miejsca, sąsiedztwo rozległego kompleksu leśnego i niezwykłe walory krajobrazowe tych terenów stanowią gwarancję udanego wypoczynku i zachęcają do aktywnego spędzania czasu.
Położenie
Jezioro Harsz znajduje się na Pojezierzu Mazurskim, w powiecie węgorzewskim, w gminie Pozezdrze. Akwen znajduje się około 8 km na południe od Węgorzewa. Swoje niezwykłe walory krajobrazowe jezioro zyskuje oczywiście dzięki usytuowaniu w dorzeczu rzek Pregoły i Węgorapy. W bezpośrednim sąsiedztwie zbiornika leżą dwie miejscowości: w południowej części położona jest wieś Harsz, natomiast w północnej – przysiółek Róg. Jezioro Harsz w północno – zachodnim brzegu połączone jest z Mamrami poprzez zarośnięty ciek wodny, który nazywa się „Dopływ z jeziora Harsz”. Dookoła jeziora rozpościerają się głównie łąki i pola, natomiast w jego północnej części – lasy.
Linia brzegowa zbiornika jest bardzo urozmaicona, dlatego brzegami są niezbyt strome, za to lekko wzniesione ponad taflę wody. Jezioro Harsz jest dość płytkie, a dno akwenu pokrywa głównie piasek, czasami zmieszany z mułem.
Jezioro Harsz z bliska
Zbiornik wyróżnia ciekawy kształt. Składa się bowiem z dwóch odrębnych części, o różnej wielkości. Większą cześć jeziora Harsz, znajdującą się na południowym – wschodzie, nazwano Dużym Harszem lub Wielkim Harszem. Konsekwentnie, mniejszej części akwenu, usytuowanej w północnym skraju jeziora, nadano nazwę Mały Harsz lub Harsz Mały. Obie części jeziora Harsz łączy szeroki, 100-metrowy przesmyk, który ciągnie się na długości około 400 metrów. Nadano mu nazwę Szyja.
Harsz zalicza się do małych jezior, gdyż jego powierzchnia całkowita wynosi tylko 215,2 ha. Głębokość akwenu jest mocno zróżnicowana – średnio wynosi 11,4 metra, a w najgłębszym miejscu osiąga aż 47,0 m. Jezioro Harsz ma długość około 2800 metrów, przy szerokości 1020 metrów. Linia brzegowa akwenu ma długość 10,45 km. Lustro wody znajduje się na wysokości 116,8 m n.p.m., a objętość wód wynosi 24707,0 tys. m³.
Jezioro Harsz – cisza i niezakłócona natura
Akwen wodny obejmuje strefa ciszy i znajduje się na terenie Obszaru Chronionego Krajobrazu Krainy Wielkich Jezior Mazurskich. Oznacza to, że na wodach jeziora Harsz nie można używać łodzi motorowych, ponieważ łamie to zakaz zachowania ciszy. Dozwolone są jedynie żaglówki, łodzie wiosłowe i kajaki. Brzegi jeziora Harsz porośnięte są dość równomiernie, a w północno – zachodniej części zbiornika występują większe skupiska trzcin. Roślinność zanurzona pokrywa około 30% powierzchni dna jeziora i tworzy podwodne zielone dywany. Najczęściej występującymi gatunkami są: moczarka, wywłócznik, rdestnica, jaskier krążkolistny i ramienice.
Miłośnicy wędkarstwa, przybywający nad jezioro Harsz, na pewno nie będą się nudzić. Czekają na nich licznie występujące gatunki ryb: sieja, okoń, płoć, szczupak i leszcz. Wytyczone na jeziorze łowisko o powierzchni ok. 85 ha leży na terenie obwodu rybackiego jeziora Mamry Północne, na rzece Węgorapa – nr 1, a jego użytkownikiem jest Polski Związek Wędkarski.
Harsz od wielu lat przyciąga rzesze turystów spragnionych spokoju i spędzenia czasu w ciszy i w harmonii z nieskazitelną przyrodą. Dlatego dookoła akwenu powstało wiele gospodarstw agroturystycznych, a nad brzegami jeziora znajdują się doskonałe piaszczyste plaże i kąpieliska. Dookoła jeziora znajdują się ścieżki spacerowe oraz wiele pomostów umożliwiających wypoczynek tuż przy wodzie i podziwianie przepięknych widoków, szczególnie atrakcyjnych w czasie zachodu słońca.
Jezioro Harsz – otoczone jeziorami Mazurskimi
Okolice jeziora Harsz to przepiękne krajobrazy i wiele atrakcji dla turystów. Wymienić można chociażby wielkie mazurskie jeziora: Mamry, Dargin i Święcajty, które znajdują się w kilkukilometrowej odległości od zbiornika. Ponadto, lasy i jeziora w nich ukryte, a także szlaki piesze oraz rowerowe, to wizytówki okolic jeziora Harsz. Niewątpliwą atrakcją, występującą w okolicach zbiornika, jest duża liczba gniazd bocianich, które szczególnie upodobały sobie wieś Harsz.
W pobliżu zobaczyć można zobaczyć zabytkowy, neobarokowy zespół pałacowo – parkowy w Okowiźnie, który jest położony pomiędzy 3 jeziorami: Święcajty, Harsz i Lemięt. Innym ciekawym miejscem jest zabytkowy XVII-wieczny pałac w Sztynorcie, który borykał się z różnymi dziejowymi zawieruchami. Dużą atrakcją jest również port w Sztynorcie, punkt widokowy oraz rezerwat przyrody. W odległości zaledwie kilkunastu kilometrów można znaleźć kolejne atrakcyjne miejsca. Zdecydowanie trzeba odwiedzić pas umocnień i dobrze zachowane bunkry z czasu II wojny światowej w Mamerkach, ostoję żubrów w Puszczy Boreckiej czy piramidę-grobowiec w Rapie.
Harsz – ciekawa historia
Znajdująca się o 4 km od brzegu jeziora wieś o tej samej nazwie, znajduje się na trasie Giżycko-Węgorzewo. Jej powstanie datuje się na 1550 rok. Charakteryzuje ją stara, nieregularna zabudowa oraz oryginalna brukowana droga. Wieś malowniczo wpisana w pagórkowaty teren, otaczają połacie leśne. W zabytkowym budynku Starej Szkoły funkcjonuje dziś pensjonat. Znajduje się tam także galeria lokalnego rękodzieła: rzeźb drewnianych, malarstwa, wyrobów ceramiki, haftów, czy patchworków.
Wieś Harsz (kiedyś nazywała się Skarsaw) założył Marcin Gut ze Świdra. Osada rozwijała się i szybko przybywało jej mieszkańców. Jednak w 1710 roku dżuma pogrzebała prawie całą wieś (311 osoby). Istniało wówczas przekonanie, że zaraza pochodzi od złych mocy. Próbowano przeciwstawić się temu i wśród zmarłych szukano upiora, który rzekomo pożera własne ciało. Należało odciąć mu głowę, schować pod jego pachą i zakopać. Ten proceder stosowano wielokrotnie przez chłopów, co zapobiegało ponoć rozprzestrzenieniu się epidemii.
Zobacz również
- Jezioro Kirsajty
- Jezioro Kisajno – zbiornik wśród sosnowych lasów
- Plaża w Giżycku i jej okoliczne atrakcje
Eume, CC BY-SA 3.0, via Wikimedia Commons
