Dejguny to urokliwe jezioro położone w Krainie Wielkich Jezior Mazurskich, w zlewni rzeki Węgorapy, w powiecie giżyckim. Znajdziemy tu przepiękną przyrodę, malownicze widoki, ciszę i spokój. W otoczeniu kojącej natury możemy odnaleźć chwilę wytchnienia, żeglować, wędkować zdecydować się na wycieczkę rowerową lub spacer. Możemy odkrywać historię, smakować kuchnię, poznawać ludzi, zwyczaje i niezwykłą mazurską kulturę.
Pięknie i cicho
Dejguny jest polodowcowym jeziorem morenowym powstałym w obniżeniu pomiędzy wzniesieniami moreny czołowej i moreny dennej. Akwen zajmuje powierzchnię 765,3 ha. W 1868 roku po wybudowaniu nasypu kolejowego linii z Kętrzyna do Giżycka, zbiornik został podzielony na dwie części: jezioro Dejguny oraz jezioro Dejgunek (o powierzchni 43 ha). Oba zbiorniki połączone są strumieniem , który pokonaniu przesmyku pod nasypem kolejowym, wpływa do jeziora Dejgunek, następnie do jeziora Tajty. Ciek ten, dostępny dla kajakarzy, stanowi jedyne połączenie jeziora Dejguny z głównym szlakiem żeglownym Wielkich Jezior Mazurskich.
Jezioro Dejguny ma wydłużony kształt, ciągnie się przez 6,5 km. W środkowej części rozszerza się i osiąga maksymalną szerokość 2,4 km. Głębokość zbiornika nie przekracza 45 m, a jej średnia wartość osiąga 12 m. Jezioro charakteryzuje się zarówno kamienistym, jak i piaszczystym dnem, które urozmaicają liczne głęboczki. W wielu miejscach dno porośnięte jest roślinnością podwodną.
Jezioro Dejguny – nad brzegami
Akwen ma rozwiniętą, urozmaiconą linii brzegową. Sąsiaduje z urokliwymi miejscowościami: Sterławki Wielkie, Sterławki Małe, Sterławki Średnie, Grzybowo, Bogacko i Kronowo. Nieznaczna część jeziora otoczona jest lasami (przede wszystkim w okolicach wsi Bogacko i Grzybowo), pozostałe brzegi otaczają pola i łąki. Tereny okalające jezioro zachęcają do spacerów, wędrówek, wycieczek rowerowych i podziwiania atrakcji. Na północnym brzegu jeziora znajdowała się kiedyś miejscowość Dejguny, która zniknęła z powierzchni mapy w 1945 roku. Na półwyspie Lisi Ogon znajdują się bunkry z czasów I wojny światowej. Podczas II wojny światowej jezioro zostało przejęte przez wojsko, a w bunkrach najprawdopodobniej mieściła się centrala łączności, obsługująca Wilczy Szaniec. W tym okresie również powstał budynek na wyspie, który zniszczono w 1945 roku. Pogłoski głoszą, że na terenie jeziora zatopiony jest sprzęt wojskowy Armii Czerwonej i wojsk niemieckich.
W okolicach wsi Grzybowo znajdują się liczne miejsca widokowe. To typowa letniskowa miejscowość, w której poza uroczą plażą i malowniczymi widokami można delektować się spokojem i bliskością natury. W niewielkiej odległości od północnych brzegów, wśród zalesionych wzniesień moreny czołowej, leży Kronowo. We wsi są żwirownie. W południowej części jeziora, gdzie wzniesienia sięgają prawie 150 metrów, znajdują się trzy zatoki,. Przylegają do niech miejscowości, które należą do najstarszych wsi gminy Giżycko, czyli Sterławki Wielkie lokowane w roku przez komtura Fryderyka von Wenden oraz Sterławki Małe lokowane przez mistrza krzyżackiego Ulricha von Jungingena w 1407 roku.
Jezioro Dejguny zwane także Jeziorem Szkolnym
Na jeziorze znajduje się szereg porośniętych trzcinami kęp. Przy brzegach rosną trzciny oraz sitowie. Akwen posiada jedną wyspę (o powierzchni 3,80 ha), którą porastają drzewa i kępy trzcin. Z wyspą tą wiąże się legenda o szamanie w czasach wczesno-pruskich. Legenda głosi, że była ona siedzibą staropruskiego kapłana, do którego po wróżbę i radę przypływali czółnami
zamieszkujący okolicę Galindowie. Legenda wydaje się prawdziwa, gdyż na dnie jeziora rybacy znaleźli naczynia oraz monety rzymskie z okresy dynastii Antoninów, które mogł być darem od Galindów dla kapłana.
Na jeziorze ustanowiono strefę ciszy i w jej obrębie obowiązuje całkowity zakaz używania łodzi motorowych oraz innego sprzętu motorowego, a także uprawiania sportów wodnych i motorowych. Cały region wokół akwenu oferuje świetną infrastrukturę turystyczną. Nad brzegami znajduje się wiele miejsc sprzyjających rekreacji i wypoczynkowi. Odnajdziemy tu liczne plaże i pomosty. W okolicznych miejscowościach znajdują się ośrodki wczasowe, pensjonaty i pola namiotowe.
Dejguny zalicza się do jezior sielawowych. Jego wody mają II kategorię czystości i obfitują w sieję, węgorza, lina, okonia, miętusa oraz szczupaka. Z tego też powodu łodzie rybackie stanowią charakterystyczny element krajobrazu tego akwenu. Warto wspomnieć, że przez okolicznych mieszkańców Dajguny nazywa się również Szkolnym, a to za sprawą zajęć praktycznych dla uczniów Szkoły Rybackiej w Giżycku, organizowanych na jego wodach.
Sekrety łowisk
Lokalne atrakcje, czyli co warto zobaczyć w okolicy jeziora Dejguny:
- Most obrotowy w Giżycku
- Zamek Sztynort – pałac rodu Lehndorff.
- bunkier we wsi Martiany (w całości zachowany niemiecki schron z okresu II wojny światowej)
- Wieża ciśnień w Giżycku
- Mamerki – siedziba Wehrmachtu III Rzeszy na Mazurach
- Twierdza Boyen w Giżycku,
- Szlak Wielkich Jezior Mazurskich
- Park Miniatur w Gierłoży
